Het verborgen spoorboekje

De bewoners van het huis aan de NCB-laan nummer 9 deden een bijzondere vondst. Via een luik onder een vloerkleed kwamen ze uit in een verborgen bergruimte. Daar lag een spoorboekje, uit 1942. Welk verhaal vertelt dit spoorboekje? Is het ooit in dit huis opgeborgen door de Rotterdamse Jet Bood? Zij zat rond 1942 enige tijd ondergedoken op dit adres.

Onderduik
De joodse Jet heeft al jaren een liefdesaffaire met bioscoopmagnaat Abraham Tuschinski als de oorlog uitbreekt. Op enig moment gaat Tuschinski op zoek naar een veilig onderduikadres voor zijn minnares. Die vindt hij in Veghel, bij Theo en Henriette Desmet die wonen aan de NCB-laan. Dit echtpaar exploiteerde onder andere Cinema Parisien aan de Markt in Uden.

Perron
Jet vertrekt naar Brabant, terwijl Abraham in Rotterdam blijft. In augustus 1942 ontvangt ze in Veghel het slechte nieuws dat haar geliefde is verraden en opgepakt. Jet neemt een risicovol besluit en pakt de trein terug naar Rotterdam. Haar helpster mevrouw Desmet probeert haar nog tot op het perron van Station Veghel tegen te houden. Tevergeefs.

Transport
Was haar liefde voor Abraham zo groot dat ze besloot zichzelf aan te geven, om bij  hem te kunnen zijn? Een beslissing die fatale gevolgen zal hebben. Ook Jet wordt in Rotterdam opgepakt. Het is niet zeker of ze nog een glimp van haar Abraham heeft opgevangen in het huis van bewaring waar ze een nacht verblijft. De volgende dag wordt ze overbracht naar Westerbork. Daar moet ze al na een dag op transport naar Auschwitz. Ze wordt er op 7 september vermoord, net als haar moeder. Abraham en zijn vrouw Manja treft een week later hetzelfde lot.

Struikelstenen
Hoe zou het leven van Jet eruit hebben gezien als ze in Veghel was gebleven? Als ze niet haar grote liefde was gevolgd, het noodlot tegemoet? Aan de Rochussenstraat 77c in Rotterdam liggen struikelstenen voor Jet Bood, haar moeder, Abraham Tuschinski en zijn vrouw Manja. Ook in Veghel liggen op verschillende adressen struikelstenen, ter herinnering aan de slachtoffers van het nationaalsocialisme in de Tweede Wereldoorlog. Je ontdekt de verhalen van de omgekomen Veghelaren op www.stichtingstruikelstenenmeierijstad.nl.

Jodenvervolging
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog telt Veghel 32 Joodse inwoners. Hun rechten, bezittingen en vermogens worden hen stap voor stap ontnomen. Vanaf 1941 worden Joodse mannen opgeroepen voor werkkampen en vanaf mei 1942 moeten alle Joodse zaken sluiten en wordt het dragen van een Jodenster verplicht. In april 1943 moeten alle Noord-Brabantse Joden zich melden bij Kamp Vught. De meeste Joodse families in Veghel duiken dan onder. Een aantal van hen weet deze ongekend zware periode te overleven. Er komen 17 in Veghel woonachtige en 45 in Veghel geboren Joden om het leven in de vernietigingskampen Auschwitz, Sobibor, Bergen-Belsen, Mauthausen of tijdens doodsmarsen in Midden-Europa.

Bronnen: boek 'Uit liefde, meneer Tuschinski' van Tanya Commandeur, Heemkundekring Vehchele (kroniek 140)

Foto: station Veghel omstreeks 1939. Bron: collectie Johan van Eerd via BHIC.