Het 'jodenschooltje' aan De Bolken

Op deze plek stond de openbare school die in 1868 aan de Bolken in Veghel werd gebouwd. Naar een ontwerp van de Bossche architect Dobbe. Het wordt begin twintigste eeuw in de volksmond bekend als 'Jodenschooltje', omdat vrijwel alle leerlingen destijds Joods zijn. Het gebouw raakt in 1944 tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd en is toen afgebroken.

Godsdienstvrijheid
In vroegere tijden gingen alle kinderen uit Veghel naar de openbare dorpsschool. Totdat de nieuwe grondwet vanaf 1848 godsdienstvrijheid en vrijheid van onderwijs biedt. Het zorgt in het overwegend katholieke Veghel voor een groei van katholieke instellingen, waaronder lagere scholen. Kinderen worden door hun ouders massaal overgeplaatst.  

Openbare school
Op de openbare school blijven vooral protestantse en joodse leerlingen les krijgen. De sluiting van de school dreigt in 1916. De gemeenteraad stemt dan voor opheffing, nadat de enige overgebleven leerkracht vertrekt en een handvol leerlingen overblijft. Het besluit zorgt voor veel commotie en met steun van de protestantse gemeenschap weet Salomon Monnickendam jr. de sluiting van de school te voorkomen.

Verenigingsleven
Het schooltje lag bijna naast de gemeentezaal van de Veghelse Joodse gemeenschap. Die vormde het middelpunt van het bloeiende Joodse verenigingsleven. De vereniging 'Vriendenkring' organiseert er regelmatig soirée amusante met cabaret en dans. Het trekt bezoekers uit de hele regio. Ook is het de ontmoetingsplek voor de damesvereniging, jongerenvereniging en kindervereniging. In het complex is ook een lerarenwoning, schoollokaal en badhuis gevestigd. Het vormde daarmee een verlengstuk van de synagoge. Zo werd het badhuis gebruikt voor reinigingsrituelen en het schoollokaal voor godsdienstonderwijs.

Bronnen: Heemkundekring Vehchele (kroniek 140) en Canon van Meierijstad