Hopveld bij de Schaapskooi in Schijndel
Vanaf een afstandje is het al duidelijk te herkennen: het hopveld achter de Schaapskooi in Schijndel. Op dit veld groeit hop, een basisingrediënt van bier. De dunne leidraden die de hopplant de hoogte in helpen, zijn gespannen tussen houten palen die zeven meter de lucht in gaan. De plant overwintert onder de grond. In het voorjaar schieten de verse scheuten weer uit en groeit de klimplant soms wel twintig centimeter per dag!
Eeuwenoude historie
Deze streek (met zijn leemhoudende en humusrijke grond) kent een eeuwenoude historie op het gebied van hopteelt. Veel boeren hadden hier bij hun boerderij een veld met hopkuilen. In deze kuilen stonden lange hopstaken (wilgentakken) waaraan de hopplanten groeiden. In de vijftiende / zestiende eeuw lagen verspreid over Schijndel tienduizenden hopkuilen. De handel in gedroogde hopbellen vormde een belangrijke bijverdienste voor de boeren, die verder voornamelijk rogge, aardappelen en haver teelden. Schijndel had ook twee hopwagen, waar de handelswaar gewogen werd.
Nieuw hopveld
De hopteelt verdween uiteindelijk helemaal uit Schijndel, maar werd zo’n twintig jaar geleden in ere hersteld bij Schaapskooi Schijndel. Met de aanleg van een nieuw hopveld en de bouw van een hop-est, een speciale droogschuur. Op de zolder van dit lemen gebouw staat een tastbare herinnering aan de eeuwenoude lokale hopcultuur: een houten bierkuip uit de zestiende eeuw, die midden in het dorp is opgegraven. René Terneusen is bestuurslid van Stichting Schaapskooi, die verantwoordelijk is voor het beheer van het hopveld. Hij legt uit: “In vroegere tijden was Schijndel de Brabantse hophoofdstad. Er lagen hier bijna honderdduizend hopkuilen, ontzettend veel. Vanuit hier werd de hop verscheept naar Den Bosch en steden in het westen van het land.”
Hopoogst
Rond 21 juni, de langste dag van het jaar, heeft de snelgroeiende hopplant zijn hoogste punt bereikt. Vanaf dan komen de hopbellen (de bloemen van de vrouwelijke hopplant) tot bloei. In september worden de begroeide leidraden op het Schijndelse veld naar beneden gehaald en kunnen de hopbellen geplukt worden. Dan wordt ook het Schijndelse hopoogstfeest gevierd, inclusief muzikale stoet, hopkoningin en mis ter ere van beschermheilige Sint-Rochus. Het Schijndelse hopveld levert jaarlijks zo’n honderd kilo gedroogde hop op. Goed voor 50.000 liter bier. René vertelt over het arbeidsintensieve plukproces: “Vrijwilligers vanuit de Schaapskooi en hobbybrouwersvereniging ’t Hopbelleke helpen mee met oogsten. Een deel van de oogst wordt met de hand geplukt. Daar gaat veel tijd in zitten. Daarom laten we ook een deel machinaal plukken, bij een hopteler in Boskant.”
Brouwen
Na een zorgvuldig droogproces in de hop-est (de droogschuur) is de hop klaar voor gebruik. Nu kunnen de bierbrouwers aan de slag. Bijvoorbeeld Sint Servattumus in Schijndel en Stadsbrouwerij De Vleeghel in Veghel brouwen met Schijndelse hop. Net als de leden van ’t Hopbelleke, de vereniging van hobbybrouwers uit Schijndel en omgeving. Maandelijks wordt een clubavond georganiseerd in de hop-est bij de Schaapskooi. Het proeven van eigen brouwsels staat dan centraal. Bestuursleden Huub Lackamp en Peter Geerts vertellen daarover: “Van geur en smaak tot helderheid en schuimkraag, alles wordt nauwkeurig beoordeeld. Met als leidraad de gids van het Bier Keurmeesters Gilde. Het goed leren proeven is een hele kunst.”
Bitter- en aromahop
Huub is ook een van de vrijwilligers die actief is met het beheer van het hopveld. Als lopend door het veld legt hij uit: “Er staan hier twee bitterhoppen, de Magnum en de Taurus. En vier verschillende soorten aromahop: Saaz, Saphir, Groene Bel en Golding. Hop zorgt voor bitterheid en aroma en voor een langere houdbaarheid van het bier. Dat is dankzij de werkzame stof lupuline, herkenbaar als een geel poeder in de bloemen. We zijn hier elke woensdagochtend aan het werk. Zo leggen we de strengen aan de leidraden en halen laaghangend blad weg om spint tegen te gaan. Zijscheuten knippen we af tot twee meter hoogte, dat levert grotere hopbellen op. De leidraden spannen we op voldoende afstand van elkaar. Dat voorkomt meeldauw door licht en lucht in de plant.”
Zelf proeven en ervaren
Wil jij een biertje met Schijndelse hop proeven? Dat kan natuurlijk bij uitstek op het terras van De Schaapskooi. Proef hier de smakelijke Skupke blond, dubbel of tripel. Voor groepen worden op aanvraag hopexcursies georganiseerd, inclusief bierproeverij. Kijk voor meer informatie op de website van De Schaapskooi of 't Hopbelleke.
(maart 2024)
Ontdek meer over ambachtelijk bierbrouwen en streekbieren
-
RBM Rooise bierbrouwers
RBM Rooise bierbrouwers
Ongestoord kunnen de mannen van RBM Ringbobbel Bier Mate in het rustgevende groene landschap de lekkerste ambachtelijke bieren brouwen. In streekbelevingscentrum De Gasthuishoeve vind je hun werkcafé annex brouwerij.
-
Stadsbrouwerij De Vleeghel
Stadsbrouwerij De Vleeghel
Echt Veghels ambachtelijk bier met passie gebrouwen. Op de Noordkade is Stadsbrouwerij De Vleeghel gevestigd, bij restaurant Wittern. De brouwerij produceert meerdere echte Veghelse bieren. Van Jonge Vleeghel tot Duistere Vleeghel.
-
Hopteelt in Boskant
Hopteelt in Boskant
Sinds 2022 wordt in de Meierij ook weer professioneel hop geteeld. MeierijHop verzorgt in Boskant de volledige productie van verschillende hopsoorten. Leo en Frank Vos geven een kijkje achter de schermen bij hun hopveld.
-
Sint Servattumus
Sint Servattumus
Een ambachtelijke brouwerij, sfeervol proeflokaal en brouwerijwinkel. Bierliefhebbers kunnen hun hart ophalen bij Sint Servattumus. De brouwerij is vooral bekend van de speltbieren en brouwt met Schijndelse hop.