Ter herinnering aan onze lieveling
-Joke van Os ☆ 21 mei 1940 Wijbosch † 26 maart 1945
Het is voorjaar 1945. Het zuiden van Nederland wordt – na intensieve oorlogsjaren – opgebouwd. De bevrijding in het najaar van 1944 is in de omgeving van Schijndel niet zonder slag of stoot verlopen. De verwoesting is groot, maar de veerkracht van de inwoners des te groter.
Zo ook bij het gezin van Martinus van Os in Wijbosch. Het gezin heeft veel te verduren gehad. In 1943 hebben ze afscheid moeten nemen van hun jonge moeder Maria. Martinus blijft achter met zes kinderen: Mariet, Harrie, Jeanne, Annie, Albert en Joke. Ten tijde van de bevrijding wordt de boerderij door de Duitsers ingenomen. Het gezin vlucht via Heeswijk en Loosbroek naar uiteindelijk Mariaheide, waar ze tijdelijk in verschillende gezinnen worden ondergebracht.
Maar nu, in het voorjaar van 1945, gloort er weer hoop. Middels de wederopbouw wordt Wijbosch langzaam maar zeker weer een bewoonbaar dorp en worden de akkers geploegd. Harrie – oudste broer van Joke - vertelt wat er op de 26e maart gebeurde.
“Je weet wel, waar nu de Karwei in Schijndel staat. Daar lag vroeger onze grond, ‘De Glorie’ genaamd. Ik was daar samen met ons pap de grond aan het ploegen. In de middag kwamen mijn zussen en broers eten brengen op het veld. Zo ging dat in die tijd. Mijn jongste broertje Joke was er ook bij en we zagen dat hij iets van de grond opraapte, met een enorme knal als gevolg. Ons pap was in alle staten, want het was meteen duidelijk dat de situatie heel ernstig was. Een jeep van de wederopbouw schoot te hulp, maar het mocht niet meer baten. Joke overleed ter plaatse aan de verwondingen van een landmijn. Voor de ogen van mijn vader, broer en zussen.”
-
-
-
Het herinneringsmonumentje en het originele grafje van Joke van Os in Wijbosch.
Daags voor Pasen, is Joke in het bijzijn van het gezin en een aalmoezenier begraven op de Rooms Katholieke Begraafplaats in Wijbosch. Het verdriet bij Martinus en de broers en zussen is intens en de herinneringen aan Joke zijn pijnlijk en tegelijkertijd ook dierbaar. Van tastbare herinneringen is geen sprake. ‘Het verhaal’ rond zijn sterven, een prentje en zijn graf zijn de enige bezittingen. Des te pijnlijker is het om jaren later te ontdekken, dat het grafje van Joke onbedoeld is geruimd. Een herinneringsmonumentje wordt geplaatst om hiermee het leed te verzachten en om ‘het verhaal’ van Joke levend te houden.
Nu, bijna 80 jaar later, leeft Joke nog altijd voort in ons, de familie van Joke. Juist met het doorgeven van zijn verhaal, voelen we nog altijd wat oorlog doet en voelen we de kwetsbaarheid van het leven. Door zijn verhaal te blijven vertellen, houden we hem voor altijd dichtbij.
Lindy Timmers – Van Os deelde het verhaal van haar oom Joke. Ze vertelt: “Het verhaal over Joke mag misschien kort zijn – letterlijk omdat hij slechts enkele jaren oud is geworden en figuurlijk, omdat we weinig informatie over hem hebben – maar de impact is nog altijd groot. In de afgelopen paar jaren overleden zijn drie zussen en vorig jaar is ook mijn vader Harrie overleden. Joke wordt bij ieder afscheid steevast genoemd. Al met al betekent dit dat wij – de nieuwe generatie – het verhaal door mogen en moeten vertellen. Op deze manier geven ook wij de vrijheid door.”
Augustus 2024
Lees meer oorlogsverhalen uit Meierijstad
-
Geschiedenislessen komen tot leven
Geschiedenislessen komen tot leven
In groepjes fietsen leerlingen van het Elde College door Eerde, Sint-Oedenrode en Schijndel. Ze zijn door hun geschiedenisdocent op pad gestuurd. "Hoe persoonlijker de verhalen, hoe enthousiaster de leerlingen."
-
Een onderbelicht verhaal
Een onderbelicht verhaal
Meer dan 800 Ollanders verlieten in de nadagen van de oorlog op last van de Duitsers huis en haard. Wie het waagde om terug te keren wachtte een kogel. Een onderbelicht stukje dorpshistorie.
-
De bevrijders van Schijndel
De bevrijders van Schijndel
Dirk Paagman schreef het diepgravende boek De Bevrijders van Schijndel. In zijn zoektocht naar beeldmateriaal stuitte hij op een wel heel bijzondere foto, gemaakt bij Huize Lidwina. "Toen ik deze foto zag werd ik knettergek."
-
Vuurgevecht bij 't Hurkske
Vuurgevecht bij 't Hurkske
Erp, vrijdag 22 september 1944. De Duitse luitenant Heinrich Schönemann beschrijft in een brief het landschap rond ‘t Hurkske. “Idyllisch, bijna als in een droom. Een groter contrast met de oorlog bestaat niet.”
-
Ik voel me geen held
Ik voel me geen held
Ruud Geboers uit Sint-Oedenrode is tweemaal uitgezonden naar Afghanistan. "De plek waar je opgroeit is van groot belang voor wat je denkt en wat je beweegt. Het is goed om je dat te realiseren."
-
Vrijheid is alles
Vrijheid is alles
In Meierijstad worden sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne vluchtelingen opgevangen. In juni woonden er 576 Oekraïners op allerlei plekken in Meierijstad. Karyna Kutova is één van hen.
-
We zijn sámen de samenleving
We zijn sámen de samenleving
Michiel Janssen en Annelies Fleuren gingen op uitzending naar Afghanistan. "Er zijn zoveel dingen waar je eigenlijk niet over nadenkt, die totaal niet vanzelfsprekend zijn voor zoveel mensen. Dat is ook wel een beetje confronterend."
-
De loopgraven lagen achter ons huis
De loopgraven lagen achter ons huis
Als jong meisje maakt Tilly van der Vleuten-Hellings (89) uit Schijndel de oorlog bewust mee. Duitsers die door de straat marcheren, granaten die fluitend over je hoofd vliegen en boerderijen die in brand staan. De beelden staan op haar netvlies.
-
Historie op je bord
Historie op je bord
Bedenk een eigentijds gerecht met producten die in de oorlogsjaren ‘op de bon’ waren, of gemakkelijk verkrijgbaar. Met die opdracht ging chefkok Sietse Blummel aan de slag.
-
Piloten in de Pompstraat
Piloten in de Pompstraat
Het is een opvallende speling van het lot: een schilderende Engelse militair die als onderduiker een schuilplaats vindt bij een Schijndelse kunstenaar. Wat schreef Leslie Dowson later in een brief aan Jan Heesters?